Қазақ хандығының құрылуының алғышарттары

Әбілқайыр мемлекетінің саяси жүйесінің дағдарысы XV ғасырдың 50-жылдарында ақсүйектер арасында да, халық арасында да оппозициялық көңіл-күйдің өсуіне алып келеді. 1457 жылы ойраттармен соғыстағы жеңіліс ханның өзінің негізгі функцияларының бірін – елді сыртқы агрессиядан тиімді қорғауды ұйымдастыра алмайтындығын көрсетті. Бұл жеңілістің салдарының бірі Керей мен Жәнібек сұлтандарының көтерілісі және олардың Солтүстік-Батыс Моғолстан аумағына - Шу мен Қозыбасы өзендерінің ауданына көшуі болды. Жалпы, көрші егемендердің азаматтығына кетуімен ханның билігіне бағынудан бас тарту немесе бас тарту танымал емес билеушілерге наразылықтың кең таралған түрі болды. Алайда, 1459 – 60 жылдардағы көші – қон Әбілқайыр мемлекетінің-Дешті-Қыпшақтың шығыс бөлігіндегі ұлық Ұлыстың соңғы қирандысының хабаршысы болды. Жәнібек пен Керейдің субъектілеріне "қашқындар", "Бостандық", "ұлысынан бөлінген адамдар"деген мағынаны білдіретін казак лақап аты берілді.